Radny nie był na sesji? Zasady wypłaty diet są tu jasne!

W powiecie pułtuskim funkcjonuje 99 radnych we wszystkich gminach i radzie powiatu. W samym Pułtusku Rada Powiatu Pułtuskiego liczy 17 radnych​, a gminach po 15; w Pułtusku 21 radnych.

Średni, roczny zysk (nieopodatkowany!) z diety radnego wynosił w 2023 roku, tylko w samym Pułtusku  11 – 13 tysięcy złotych.

Radni pełniący te funkcję w gminach często zastanawiają się, czy brak ich obecności na sesji rady lub posiedzeniu komisji wpływa na wypłatę diety.

Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO) w Łodzi jasno wskazała, że całkowite pozbawienie radnego diety w takiej sytuacji jest niezgodne z przepisami.

RIO: dieta radnego to nie tylko udział w sesji

Zgodnie z RIO, dieta jest przyznawana za pełnienie mandatu, a nie wyłącznie za udział w sesjach czy komisjach. Oznacza to, że radny, mimo nieobecności, zachowuje prawo do otrzymania diety, choć w obniżonej kwocie. Wyjaśnienia Izby wskazują, że prawo do diety nie jest wyłącznie przywilejem, ale ma rekompensować radnym wydatki związane z wykonywaniem mandatu, w tym spotkania z mieszkańcami czy przygotowanie do sesji.

Podstawy prawne – ustawa o samorządzie i Europejska Karta Samorządu Lokalnego

Prawo do diety dla radnych ma swoje umocowanie zarówno w ustawie o samorządzie gminnym, jak i w Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego. Zgodnie z art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym, radny ma prawo do diety niezależnie od uczestnictwa w sesji czy komisji. Rada gminy może jedynie określać techniczne szczegóły dotyczące realizacji tego prawa.

Jakie są inne zadania radnego?

Radni, poza udziałem w sesjach, są zaangażowani w szereg działań, takich jak spotkania z mieszkańcami, dyżury, przygotowania do sesji oraz działania związane z działalnością urzędu gminy. To właśnie za te działania przysługuje dieta. Warto przypomnieć, że przepisy Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego wymagają, aby radnym zapewnione były rekompensaty finansowe za koszty poniesione w związku z pełnieniem funkcji publicznej.

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego: dieta nie jest przywilejem

Trybunał Konstytucyjny również podkreślił, że prawo do diety nie może być postrzegane wyłącznie jako przywilej, lecz przede wszystkim jako instrument prawny umożliwiający wykonywanie obowiązków radnego. W związku z tym, radni powinni otrzymywać diety nawet w przypadku nieobecności na sesji, lecz w obniżonej wysokości.

Wysokość diet radnych gmin co miesiąc nie może przekroczyć 2,4-krotności kwoty bazowej. W 2024 roku to 1789,42 zł, a więc dieta radnego, którą otrzymuje co miesiąc, nie może być wyższa niż 4 294,61 zł.
W przypadku gmin o mniejszej liczbie mieszkańców kwota jest mniejsza i wynosi:

• gminy z 15-100 tys. mieszkańców - nie więcej niż 75% maksymalnej stawki, czyli 3220,96 zł;
• gminy poniżej 15 tys. mieszkańców - nie więcej niż 50% maksymalnej stawki, czyli 2 147,31 zł.