Badania języka zdradzają: mieszkańcy Pułtuska mają swój własny słownik!

Jak mówią mieszkańcy powiatu pułtuskiego? Badania językowe pokazują, że nasz region pełen jest unikalnych słów i zwrotów, których w innych częściach Polski nikt nie używa. Sprawdź, które regionalizmy są „nasze”, a które mogą zaskoczyć przyjezdnych.

Etnograf Michał Świetliński od kilku lat analizuje język mieszkańców całego kraju, sprawdzając, czy znane nam słowa wszędzie oznaczają to samo. Swoje badania publikuje na portalu Świetlan Maps, tworząc szczegółowe mapy zasięgu poszczególnych wyrażeń. Okazuje się, że powiat pułtuski na wielu z nich wyróżnia się wyjątkowo wyraźnie. Nasze codzienne zwroty dla mieszkańców innych regionów potrafią być kompletnie niezrozumiałe. A jednak dla nas brzmią całkowicie naturalnie.

::addons{"type":"only-with-us", "color":"black"}

„Obtoknąć”, „przemiękać” – słowa, których w Polsce nie znają

Słowo „obtoknąć” – czyli opłukać – jest w Pułtusku znane od pokoleń, podobnie jak na północno-wschodnim Mazowszu. Jednak w Wielkopolsce taki wyraz nie funkcjonuje w ogóle. Podobnie jest z czasownikiem „przemiękać”, który dla mieszkańców powiatu pułtuskiego jest oczywisty i oznacza „przemakać”. Tymczasem na Pomorzu słowo to mogłoby wywołać spore zdziwienie. Jak zauważa Świetliński, tworzy się wręcz wyspa językowa rozciągająca się między Lubartowem a Garwolinem, z wyraźnymi punktami takimi jak Końskie, Starachowice, Łęczyca i oczywiście Pułtusk.

Lofrowanie, szwendanie i… torba jako torebka

Kolejnym słowem dobrze znanym mieszkańcom naszego powiatu jest „lofrować”, czyli wyjść ze znajomymi, poszwendać się, powłóczyć po mieście. To wyrażenie występuje również w północnej Wielkopolsce, na Kujawach, ziemi dobrzyńskiej, Kociewiu i w Borach Tucholskich. Co ciekawe, w innych rejonach kraju jest niemal nieznane. Do pułtuskich regionalizmów trafiają także: „plucha” oznaczająca błoto pośniegowe, „torebka” w znaczeniu foliowej reklamówki oraz „kapota” jako robocza kurtka. Te słowa w wielu miejscach Polski brzmią już zupełnie inaczej.

A czego w powiecie pułtuskim się nie mówi?

Badania pokazują również, które słowa w naszym regionie się nie przyjęły. To m.in. „ciapa” jako określenie błota pośniegowego czy „ciapki” – czyli obuwie domowe – wyrażenia częściej spotykane na południu kraju. Nie używamy też zwrotu „na pole”, zastępując go znacznie bardziej mazowieckim „na dwór”. Dane te pochodzą z dobrowolnych ankiet mieszkańców całej Polski, a powiat pułtuski ma w nich wyjątkowo aktywnych reprezentantów. Na mapie projektu nasz region został wyróżniony charakterystycznym symbolem „OK”.

Dołącz do badania i sprawdź, jak mówi Twoja okolica

Świetlan Maps to projekt otwarty – każdy może wesprzeć badania, wypełniając krótką ankietę dotyczącą lokalnych słów i zwrotów. Dzięki temu powstają dynamiczne, stale aktualizowane mapy języka polskiego oparte na żywych danych. To świetna okazja, by sprawdzić, jak mówi Twoja rodzina, znajomi i sąsiedzi. A także, by przekonać się, że nasz pułtuski sposób mówienia naprawdę jest wyjątkowy.

Linki do projektu dostępne są poniżej:

• https://swietlanmaps.pl/
• https://www.facebook.com/swietlanmaps/?locale=pl_PL
• https://twitter.com/Swietlan